Kumudini Lakhia Passes Away : પદ્મ વિભૂષણથી સન્માનિત નૃત્યાંગના કુમુદિની લાખિયાનું નિધન, રાજ્યપાલે વ્યક્ત કર્યો શોક
Kumudini Lakhia Passes Away : ભારતીય શાસ્ત્રીય નૃત્ય જગતે આજે એક દિવ્યાંગનાને ગુમાવ્યું છે. અગ્રગણ્ય કથક નૃત્યાંગના અને ‘કદંબ ડાન્સ એન્ડ મ્યૂઝિક સેન્ટર’ની સ્થાપિકા કુમુદિની લાખિયાનું આજે અવસાન થતાં સમગ્ર નૃત્યવિશ્વમાં શોકની લાગણી વ્યાપી ગઈ છે.
રાજ્યપાલ આચાર્ય દેવવ્રતે તેમને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરતાં જણાવ્યું કે, “કુમુદિનીબેન એક એવું યુગપ્રવર્તક વ્યક્તિત્વ હતું, જેમણે કથકને એક નવી દિશા આપી. તેમનાં અવસાનથી ભારતીય શાસ્ત્રીય નૃત્યવિશ્વમાં ખાલી જગ્યા સર્જાઈ છે.”
નૃત્યને અપાયો નવો આયામ
કુમુદિની લાખિયાએ કથકને પરંપરાગત બંધનમાંથી મુક્ત કરીને તેણે નવો આધુનિક સ્વરૂપ આપ્યું. અમદાવાદ સ્થિત ‘કદંબ’ સંસ્થાની સ્થાપના કરીને તેમણે નૃત્યની શિક્ષણપદ્ધતિમાં નવી પદ્ધતિઓનો અમલ કર્યો. તેમનું નૃત્ય માત્ર પરફોર્મન્સ નહીં, પણ ભાવપ્રવાહ અને આત્મસંપર્કનું માધ્યમ બની ગયું.
વિદ્યાર્થિનીથી દિગ્ગજ સુધીનો સફર
અમદાવાદમાં જન્મેલા કુમુદિનીબેને જયપુર અને લખનૌ ઘરના ગુણોને આત્મસાત કરીને કથકની ઊંડાણપૂર્વક તાલીમ લીધી. રામ ગોપાલ અને શંભુ મહારાજ જેવા દિગ્ગજોથી શિક્ષણ મેળવીને તેમણે દેશ-વિદેશમાં કથકનો પ્રસાર કર્યો. યુરોપ અને અમેરિકા સુધી તેમણે ભારતીય શાસ્ત્રીય નૃત્યની ધ્વજા લહેરાવી.
ફિલ્મ દુનિયામાં પણ નોંધપાત્ર યોગદાન
સિનેજગતમાં પણ કુમુદિનીબેનનું યોગદાન અવિસ્મરણીય રહ્યું. ખાસ કરીને રેખાની પ્રખ્યાત ફિલ્મ ‘ઉમરાવ જાન’માં “ઈન આંખો કી મસ્તી કે” ગીત માટે કોરિયોગ્રાફી તેમણે આપી હતી, જે આજે પણ શ્રેષ્ઠ નૃત્યપ્રસ્તુતિઓમાં સ્થાન ધરાવે છે.
અનેક સન્માનોના પાત્ર
કુમુદિની લાખિયાને ભારત સરકાર તરફથી પદ્મશ્રી, પદ્મભૂષણ તથા પદ્મવિભૂષણથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. ઉપરાંત સંગીત અને નૃત્ય માટેના કાલિદાસ સન્માનથી પણ તેમને સન્માનિત કરાયા છે.
એક અલ્કથ કથા
રેખા સહિત અનેક અભિનેત્રીઓ તેમની શિષ્ય અને પ્રશંસક રહી છે. રેખાના ઘરમાં કુમુદિનીબેન સાથેનો ફોટો “માય ઈન્સ્પિરેશન” તરીકે સજાવટનો ભાગ છે, જે તેમના વચ્ચેના આત્મીય સંબંધો દર્શાવે છે.
કળા જગત માટે એક અધૂરું અધ્યાય
કુમુદિની લાખિયાનું અવસાન માત્ર નૃત્યવિશ્વ માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર ભારતીય સાંસ્કૃતિક વારસાની દૃષ્ટિએ અપૂરણીય ક્ષતિ છે. તેમના વિચારો, તેમની કૃતિઓ અને શિક્ષણકાર્ય ભવિષ્યની પેઢીઓને સતત પ્રેરણા આપે એવું વારસો રહી જશે.
